Жемқорлар есебінен қанша мектеп салуға болады
Қазақстанда жемқорлар есебінен мектептер салу жоспарлануда. LS тілшісі ол ақшаға қанша ғимарат салуға болатындығын есептеп көрді.
Білім вице-министрі Ғани Бейсембаевтың айтуынша, типтік жалпы білім беретін мекемеде 300-ден 1,2 мыңға дейін оқушы орны бар.
Ал Қазақстан құрылысшылар одағы төрағасының орынбасары Баниямин Файзулин LS-ке жабдықтар мен жабдықтарды ескере отырып жаңа цифрларды келтірді: 300 орынға арналған бір мектептің құрылысы шамамен 2 млрд теңгені, 1,2 мың орынға — 6 млрд теңгені құрайды. Сұхбаттасушы құрылыстың құны көптеген факторларға, соның ішінде мектеп салынып жатқан аймаққа да байланысты екенін атап өтті.
Құқықтық статистика деректері бойынша, 2022 жылғы қаңтар-тамызда сыбайлас жемқорлықтан келтірілген залал 2,3 млрд теңгені құрады, ал 828,3 млн теңге ғана алынып, ерікті түрде өтелді.
Биылғы жылы өтелген сома 300 орындық бір мектептің құрылысына жетпей, оның тек 41,4%-ын ғана ақтаған. Егер барлық шығындар өтелсе, онда бұл ақшаға 300 орындық бір ғимарат салуға болады және үстінен біраз ақша қалады.
Егер 2021 жылы 7 млрд теңге тәркіленген болса, қаражат аз ғана қалдықпен бір мекемеге (1,2 мың орын) немесе үш мектепке (300 орын) жетеді.
Сонымен қатар, сыбайлас жемқорлыққа қарсы заң жобасының тұжырымдамасына сәйкес, тек 2022 жылдың өзінде қылмыстық істер бойынша мемлекет пайдасына өндіріп алуға жататын сома 282 млрд теңгеден асты. Ал барлығы 3,7 млрд теңге немесе жалпы соманың 1,4% өндірілді.
Егер мемлекет 282 млрд теңгені қайтара алса, бұл 47 мектепке (1,2 мың оқушы) немесе 300 орындық 141 мектепке жетеді. Алайда, өндіріп алуға қол жеткізілген сома 300 орындық бір мектепке ғана жетеді.
Білім министрлігі LS редакциясының сұрауына жауап ретінде жемқорлардың қаражатын пайдалану механизмі әлі пысықталуда деп хабарлады.
Министрліктің мәліметінше, ағымдағы жылы оқушы орындарының тапшылығы бала туу, урбанизация, өңірішілік және өңіраралық көші-қон, сондай-ақ ғимараттардың тозуы көрсеткіштерін ескере отырып, 260 мың орынды құрайды. 2026 жылға қарай болжамды тапшылық 1,1 млн орынды құрауы мүмкін.
Сонымен қатар, тапшылықты жабу үшін 2021 жылы 163 мың оқушыға арналған 277 мектеп пайдалануға берілді. Биылғы қаңтар-тамызда 48 мың оқушы орнына арналған тағы 80 мектеп іске қосылды. Жыл соңына дейін мемлекеттік және жеке инвестициялар есебінен 109 мың оқушы орнына арналған қосымша 140 мектеп пайда болады. Нәтижесінде тапшылық 320 мың орынға қысқаруы тиіс.
Статистика бюросының мәліметінше, 2022 жылдың І жартыжылдығында Қазақстанда 14,8 млрд теңгеге 5,7 мың оқушы орнына 13 мектеп салынды.